De energietransitie vormt een grote uitdaging voor de hele gebouwde omgeving: van woningcorporaties tot gemeenten en energiebedrijven. Netcongestie, personeelstekorten, vertragingen in warmteprojecten en financieringsproblemen voor consumenten vertragen de voortgang. Hoe versnelt de bouw- en vastgoedsector de energietransitie, ondanks de obstakels?
Dit staat centraal in de paneldiscussie onder leiding van Jan van Beuningen (Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening), Dick van Ginkel (TBI WOONlab) en Tim Rijkhoek (Eteck).
Vooruitgang en warmtenetten
Jan benadrukt dat er al vooruitgang zichtbaar is, ondanks de ambitieuze doelen voor 2050: warmtepompen worden vaker toegepast, gebouwen worden beter geïsoleerd en duurzame energie wordt steeds meer benut. Warmtenetten blijven echter essentieel, maar de ontwikkeling ervan gaat te traag. Nieuwe wetgeving, zoals de Warmtewet en de Wet Gemeentelijke Instrumenten Warmtetransitie (WGIW), is noodzakelijk om gemeenten meer regie te geven.
Warmtenetten: voordelen en uitdagingen
Warmtenetten zijn maatschappelijk vaak het meest voordelig, hoewel de kosten voor eindgebruikers soms te hoog zijn. Jan: “De aanleg en netverzwaringen maken de businesscase complex, maar warmtenetten blijven voor ongeveer 20 procent van de woningen de beste oplossing, met name vaak voor sociale huurwoningen.” Tim Rijkhoek wijst erop dat warmtenetten in feite een nog onvolwassen markt is: “Daarom is er een belang bij het toestaan van en het leren van fouten bij projecten al dan niet grootschalig.”
Het belang van bewonersbetrokkenheid
Dick benadrukt dat technologie alleen niet voldoende is; bewoners moeten begrijpen waarom bepaalde keuzes worden gemaakt. “Weerstand ontstaat vaak door onzekerheid over de toekomst. Transparante communicatie over kosten en impact voorkomt weerstand.” Tim voegt toe: “In de toekomst ontstaat er meer behoefte aan koeling, wat kan leiden tot toenemend gebruik van airconditioners door bewoners. En daarmee mogelijk netcongestie.”
Gemeenten en regie
De rol van gemeenten wordt steeds crucialer in de energietransitie. Een aanwezige wethouder uit Dordrecht geeft aan dat als warmtenetten niet worden ingezet, volledige elektrificatie noodzakelijk is, waardoor juist een geschikte oplossing voor sociale huurwoningen kan ontbreken. Een mogelijk gemiste kans.
Arbeidstekorten en innovatie
Het tekort aan vaktechnisch personeel blijft een knelpunt. Dick stelt dat prefab bouwen en industrialisatie oplossingen bieden om dit tekort te verlichten. Tim benadrukt dat kennisdeling essentieel is om de productiviteit van de beschikbare arbeidskrachten te vergroten.
Het belang van robuuste systemen
Vanuit het publiek komt de vraag of we voorbereid moeten zijn op mogelijke koudegolven in de toekomst. Jan onderstreept het belang van robuuste oplossingen zoals isolatie en warmtepompen, die in zowel warme als koude scenario's effectief blijven.
Conclusie
De energietransitie is complex en vol uitdagingen, maar versnelling is mogelijk. Robuuste systemen, transparantie, bewonersbetrokkenheid en kennisdeling zijn onmisbaar om obstakels te overwinnen. Warmtenetten zijn effectief voor een deel van de gebouwde omgeving, maar investeringen moeten zich ook richten op de verduurzaming van woningen zelf, met isolatie als basis om zowel warmtevraag als koeltevraag aan te pakken.
Fouten maken hoort bij het proces, maar het is cruciaal om nu te beginnen en te leren van ervaringen. Transparantie tussen alle partijen, zoals energiebedrijven en woningcorporaties, is daarbij essentieel. De oproep is duidelijk: begin nu, leer van fouten en werk samen aan een flexibele en duurzame toekomst.
Tekst: Manon Huntjens
