De uitdaging: miljoenen vierkante meters vastgoed verduurzamen vóór 2050. Dit ambitieuze project betreft publieke gebouwen zoals scholen, kantoren, politiebureaus en stations. Succes vraagt om sterke samenwerking tussen overheid en markt. Thema’s als flexibiliteit, transparantie en risicodeling stonden centraal.
De Renovatieopgave
Selina Roskam van het Rijksvastgoedbedrijf belichtte de enorme omvang: 12 miljoen m² vastgoed, waarvan de helft Defensieterreinen, moet voor 95 procent in 26 jaar verduurzaamd worden. Jip Colenbrander van de Politie gaf aan dat het renoveren van bestaande panden prioriteit heeft boven nieuwbouw, wat efficiënter bijdraagt aan de duurzaamheidsdoelen. Jules Hercules, expert duurzame investeringen, benadrukte het belang van innovatie en samenwerking om langetermijnoplossingen te realiseren. Attie Dijkstra van de Gemeente Rotterdam vertelde dat 220 gemeentelijke gebouwen op de lijst staan om gasvrij te worden.
Flexibele Eisen
De discussie draaide om hoe flexibel de overheid kan zijn. Selina legde uit dat het Rijksvastgoedbedrijf generieke eisen stelt om aannemers de ruimte te geven voor eigen invulling, zolang ze de doelen van 2050 behalen. Strikte eisen blijven wel gelden voor veiligheid en kritieke infrastructuur.
Jules benadrukte dat open tenders de creativiteit en innovatie in de markt stimuleren. Bedrijven investeren eerder in duurzame oplossingen als ze die over meerdere projecten kunnen verspreiden. Jip Colenbrander vond dat de overheid de markt moet uitdagen om flexibeler en creatiever te zijn, door duidelijk te maken wat echt vereist is en waar ruimte ligt voor nieuwe ideeën.
Transparantie en vertrouwen
Transparantie werd gezien als een sleutel voor succesvolle duurzame projecten. Jip stelde dat openheid vanaf het begin helpt bij kostenbeheersing en risicobeheer. Jules waarschuwde echter voor het bestaande wantrouwen in de markt, waar men vreest voor strikte voorwaarden en oneerlijke risicodeling. Attie bevestigde dit en noemde het beperkte aantal inschrijvingen op tenders als symptoom.
Allianties, waarin opdrachtgever en opdrachtnemer samen optrekken, werden gepresenteerd als mogelijke oplossing. Een voorbeeld is de samenwerking met ProRail, waarin gezamenlijke beslissingen worden genomen en kostenoverschrijdingen transparant worden gedeeld. De Politie staat open voor het testen van dit soort modellen.
Risicodeling en publiek-private samenwerking
De balans tussen overheid en markt en de verdeling van risico’s was een belangrijk thema. Jules benadrukte dat de overheid moet erkennen dat bedrijven winstgedreven zijn. Als de markt alle risico’s draagt, vertaalt zich dat in hogere prijzen. Het kan in sommige gevallen verstandiger zijn dat de overheid risico’s deelt om de kosten te beheersen.
Jip pleitte voor gezamenlijke standaarden en doelstellingen. Hoewel de overheid en markt dezelfde einddoelen hebben, werken ze vaak vanuit andere belangen. Gedeelde standaarden kunnen deze kloof dichten en de samenwerking versterken.
Lange termijn duurzaamheid
Het bereiken van de 2050-doelen vraagt om visie, zelfs zonder een direct meetbare businesscase. Attie gaf een treffende metafoor: “Het behoud van een bramenstruik.” Daarmee bedoelde zij dat duurzame keuzes vaak sneuvelen door korte-termijnkosten, terwijl niet-duurzaam bouwen op lange termijn juist duurder uitpakt.
Conclusie
De rondetafel maakte duidelijk dat de overheid een cruciale rol speelt in de renovatiegolf. Duidelijke kaders combineren met ruimte voor marktinnovatie is essentieel. Transparantie en vertrouwen vormen de basis voor succesvolle samenwerking. Politieke steun voor het dragen van risico’s en investeringen is nodig om de renovatiedoelen van 2050 te halen. Samen kunnen overheid en markt werken aan een duurzamer Nederland.
Tekst: Manon Huntjens
